Aconitum L.

Nomenclatura

Grupo
Plantae
Etimología
Del griego akóniton = acónito. Según Teofrasto, el nombre se deriva de la ciudad de Aconas, en Bitinia.

Clasificación

Dominio Eukarya, Supergrupo Archaeplastida, Filum Chloroplastida, División Streptophyta, Subdivisión Spermatophytina, Clase Magnoliopsida, Orden Ranunculales, Familia Ranunculaceae, Genero Aconitum

Descripción

AconitumPlantas perennes, con una raíz tuberosa o fibrosa y tallos robustos y erectos. Las hojas son alternas, de palmatisectas a palmatipartidas, con 5 - 7 segmentos. Las flores, zigomorfas, se reúnen en inflorescencias de tipo racimo o panícula racemosa. El perianto consta de 5 piezas petaloideas, desiguales, de las cuales la superior forma un casco grande y erecto, que cubre parcialmente las dos laterales, caducas; las inferiores son más pequeñas y exertas. Tienen nectarios, entre 2 y 5, estando los dos posteriores más desarrollados y situados dentro del casco, en ocasiones a modo de espolón. El androceo consta de numerosos estambres y el gineceo de un pistilo con carpelos libres, soldados en la base. El fruto es un polifolículo.

Curiosidades

Se trata de plantas muy tóxicas debido a las aconitinas, alcaloides presentes en las raíces, tallos y hojas de la práctica totalidad de las especies. Los tubérculos fueron recolectados ampliamente para utilización farmacéutica; poseen propiedades antineurálgicas.

Clave de identificación de especies


1. Flores amarillas o blanquecinas -> 2
 -  Flores azules o violáceas -> 3

2. Casco hemisférico, hasta 2 veces más alto que ancho; espolón del nectario recto o ligeramente curvado -> Aconitum anthora
 -  Casco cónico o cilíndrico, sacciforme, más de 2 veces más alto que ancho; espolón del nectario claramente curvado en espiral -> Aconitum vulparia subsp. neapolitanum

3. Eje de la inflorescencia y pedicelos con pelos glandulares, erecto-patentes -> Aconitum burnatii
 -  Eje de la inflorescencia y pedicelos con indumento eglandular (rara vez con algún pelo glandular mezclado) o glabros -> 4

4. Semillas no aladas, con las caras lisas o rugosas transversalmente; rizoma napiforme; hojas por lo general con nervadura no reticulada -> Aconitum napellus
 -  Semillas aladas, con las caras provistas de 4-6 laminillas transversales; rizoma redondeado; hojas con nervadura claramente reticulada -> Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum

Lista de especies de Aconitum

Puedes consultar información de 28 especies.

EspecieNombre comúnTipoProtección
Aconitum anthoraAconitum anthora L.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Acónito amarillo
Aconitum balfouriiAconitum balfourii Stapf
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum burnatiiAconitum burnatii Gáyer
Chloroplastida - Ranunculaceae
Especie autóctona
Aconitum carmichaeliiAconitum carmichaelii
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum chasmanthumAconitum chasmanthum Stapf ex Holmes
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum chinenseAconitum chinense Siebold
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum columbianumAconitum columbianum Nutt.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum delphinifoliumAconitum delphinifolium DC.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum feroxAconitum ferox Wall. ex Ser.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum fischeriAconitum fischeri Rchb.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum gammieiAconitum gammiei Stapf
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum heterophyllumAconitum heterophyllum Wall.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum japonicumAconitum japonicum C.P.Thunberg ex A.Murray
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum koreanumAconitum koreanum Nakai
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum kusnezoffiiAconitum kusnezoffii Rchb.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum lycoctonumAconitum lycoctonum L.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Aconitum maximumAconitum maximum Pall. ex DC.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum napellusAconitum napellus L.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Aconitum napellus subsp. castellanumAconitum napellus subsp. castellanum Molero & C. Blanché
Chloroplastida - Ranunculaceae
Endemismo ibérico
Aconitum napellus subsp. lusitanicumAconitum napellus subsp. lusitanicum Rouy
Chloroplastida - Ranunculaceae
Acónito
Aconitum napellus subsp. vulgareAconitum napellus subsp. vulgare Rouy & Foucaud
Chloroplastida - Ranunculaceae
Acónito
Aconitum orientaleAconitum orientale Mill.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum palmatumAconitum palmatum D.Don
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum uncinatumAconitum uncinatum L.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum variegatum subsp. pyrenaicumAconitum variegatum subsp. pyrenaicum Vivant & Delay
Chloroplastida - Ranunculaceae
Especie autóctona
Aconitum violaceumAconitum violaceum Jacquem. ex Stapf
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum volubileAconitum volubile Pall.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Aconitum vulparia subsp. neapolitanumAconitum vulparia subsp. neapolitanum (Ten.) Muñoz Garm.
Chloroplastida - Ranunculaceae
Acónito amarillo

Últimas fotografías de Aconitum

Bibliografía

Artículo científico

Libro

  • Castroviejo Bolibar, Santiago & al. (eds.). Flora iberica. [...] Vol. I. Lycopodiaceae-Papaveraceae, 1986.

Más información

Comparte en: