Gentianaceae Juss. 1789

Nomenclatura

Nombre común
gencianáceas

Descripción

GentianaceaeHierbas anuales o perennes, rizomatosas o estoloníferas, inermes, glabras –salvo por la presencia de papilas o coléteres–. Tallos de sección circular o tetrágonos, a veces con 4(6) alas estrechas, foliosos en general.

Hojas simples, generalmente opuestas y decusadas, con menor frecuencia alternas o triverticiladas, sésiles o pecioluladas, sin estípulas, las basales a veces rosuladas; lámina entera, con 1-5 nervios que nacen de la base.

Inflorescencia terminal, cimosa, en monocasio, dicasio, panícula tirsoidea, racimo de verticilastros, o reducida a una sola flor, generalmente con brácteas foliáceas.
Flores hermafroditas, en general actinomorfas, tetrámeras o pentámeras, con menor frecuencia hexámeras o polímeras, hipóginas, diclamídeas, a veces con nectarios en la base del gineceo o de la corola, con o sin bractéolas, subsésiles o pediceladas. Cáliz gamosépalo, a veces con el tubo muy corto, generalmente anular o cilíndrico, con lóbulos diferenciados, rara vez espatáceo, en ocasiones con una membrana intracalicina formada por un repliegue epidérmico.
Corola gamopétala, de prefloración plegada o contorta, hipocrateriforme, infundibuliforme, campanulada, urceolado-campanulada o rotácea, o con pliegues y apéndices entre los lóbulos, con apéndices adaxiales en la base de los lóbulos (lígulas corolinas).
Androceo haplostémono, con 4-6(9) estambres adnatos al tubo de la corola, alternipétalos, exertos o inclusos; filamentos subcilíndricos o alados; anteras ditecas y tetrasporangiadas, basifijas o dorsifijas, introrsas, libres o connatas alrededor del estilo, con dehiscencia longitudinal o poricida.
Gineceo súpero, bicarpelar, sincárpico, con o sin nectarios en la base; ovario sésil o estipitado, unilocular o pseudobilocular por intrusión de las suturas carpelares, con placentación parietal, submarginal o pseudoaxial a lo largo de las suturas; rudimentos seminales numerosos, generalmente anátropos; estilo diferenciado o no, con frecuencia bifurcado, cada rama ensanchada en un lóbulo estigmático; lóbulos estigmáticos libres o connatos –estigma subcapitado–, con papilas situadas principalmente en la cara abaxial.

Fruto en cápsula septicida, sésil o estipitada, dehiscente por 2 valvas.
Semillas numerosas, ápteras o aladas; cubierta seminal reducida a la exotesta, con frecuencia reticulada; endosperma lipídico-proteico; embrión pequeño, recto.

Clasificación y especies de Gentianaceae

Puedes consultar información de 75 especies.

EspecieNombre comúnTipoProtección
Género Blackstonia
Blackstonia acuminataBlackstonia acuminata (W.D.J. Koch & Ziz) Domin
Chloroplastida - Gentianaceae
Blackstonia grandifloraBlackstonia grandiflora (Viv.) Pau
Chloroplastida - Gentianaceae
Blackstonia imperfoliataBlackstonia imperfoliata Samp. (L.fil.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Blackstonia perfoliataBlackstonia perfoliata (L.) Huds.
Chloroplastida - Gentianaceae
Canchalagua española
Género Centaurium
Centaurium chloodesCentaurium chloodes Samp. (Brot.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Centaurium erythraeaCentaurium erythraea Rafn
Chloroplastida - Gentianaceae
Hiel de la tierraEspecie autóctonaUICN escala LC
Centaurium grandiflorumCentaurium grandiflorum (Pers.) Ronniger
Chloroplastida - Gentianaceae
Centaurium maritimumCentaurium maritimum (L.) Fritsch
Chloroplastida - Gentianaceae
Centaurium pulchellumCentaurium pulchellum (Sw.) Druce
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Centaurium quadrifoliumCentaurium quadrifolium (L.) G. López & C.E. Jarvis
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctona
Centaurium quadrifolium subsp. barrerieliCentaurium quadrifolium subsp. barrerieli (Dufour) G. López
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctona
Centaurium quadrifolium subsp. linariifoliumCentaurium quadrifolium subsp. linariifolium (Lam.) G. López
Chloroplastida - Gentianaceae
Endemismo ibérico
Centaurium quadrifolium subsp. parviflorumCentaurium quadrifolium subsp. parviflorum (Willk.) Pedrol
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctona
Centaurium quadrifolium subsp. quadrifoliumCentaurium quadrifolium subsp. quadrifolium (L.) G. López & C.E. Jarvis
Chloroplastida - Gentianaceae
Endemismo ibérico
Centaurium rigualiiCentaurium rigualii Esteve
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaLESRPE
Centaurium scilloidesCentaurium scilloides Samp. (L.fil.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Centaurium somedanumCentaurium somedanum M. Laínz
Chloroplastida - Gentianaceae
Centaurea de SomiedoEndemismo ibéricoUICN escala VU
LESRPE
Centaurium spicatumCentaurium spicatum Fritsch (L.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Centaurium tenuiflorumCentaurium tenuiflorum (Hoffmanns. & Link) Fritsch ex Janch.
Chloroplastida - Gentianaceae
Centaurium tenuiflorum subsp. acutiflorumCentaurium tenuiflorum subsp. acutiflorum Zeltner (Schott)
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Cicendia
Cicendia filiformisCicendia filiformis (L.) Delarbre
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Género Exaculum
Exaculum pusillumExaculum pusillum (Lam.) Caruel
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala NT
Género Frasera
Frasera caroliniensisFrasera caroliniensis Walter
Chloroplastida - Gentianaceae
Frasera speciosaFrasera speciosa Douglas ex Hook.
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Gentiana
Gentiana acaulisGentiana acaulis L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Gentiana alpinaGentiana alpina Vill.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana andrewsiiGentiana andrewsii Griseb.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana angustifoliaGentiana angustifolia Vill.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana angustifolia subsp. angustifoliaGentiana angustifolia subsp. angustifolia Vill.
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaLESRPE
Gentiana angustifolia subsp. corbariensisGentiana angustifolia subsp. corbariensis (Braun-Blanq.) Renob.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana boryiGentiana boryi Boiss.
Chloroplastida - Gentianaceae
Endemismo ibérico
Gentiana burseriGentiana burseri Lapeyr.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana clusiiGentiana clusii E.P. Perrier & Songeon
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana crassicaulisGentiana crassicaulis Duthie ex Burkill
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana cruciataGentiana cruciata L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Gentiana dahuricaGentiana dahurica Fisch.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana decumbensGentiana decumbens L.fil.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana kurrooGentiana kurroo Royle
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana lagodechianaGentiana lagodechiana (Kusn.) Grossh., ex Mollers
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie extraibérica
Gentiana luteaGentiana lutea L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Especie autóctonaUICN escala LC
Gentiana lutea subsp. luteaGentiana lutea subsp. lutea L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Genciana amarilla
Gentiana lutea subsp. montserratiiGentiana lutea subsp. montserratii (Vivant ex Greuter) Romo
Chloroplastida - Gentianaceae
Endemismo ibérico
Gentiana macrophyllaGentiana macrophylla Pall.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana manshuricaGentiana manshurica Kitag.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana nivalisGentiana nivalis L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana pannonicaGentiana pannonica Scop.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana pneumonantheGentiana pneumonanthe L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Cáliz de la auroraEspecie autóctonaUICN escala LC
Gentiana puberulentaGentiana puberulenta J.S.Pringle
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana punctataGentiana punctata L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana purpureaGentiana purpurea L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana pyrenaicaGentiana pyrenaica L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana saponariaGentiana saponaria L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana scabraGentiana scabra Bunge
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana schleicheriGentiana schleicheri Kunz (Vacc.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana sierraeGentiana sierrae Briq.
Chloroplastida - Gentianaceae
Endemismo ibérico
Gentiana stramineaGentiana straminea Maxim.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana trifloraGentiana triflora Pall.
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana tubifloraGentiana tubiflora Griseb. (Wall. ex G.Don)
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentiana vernaGentiana verna L.
Chloroplastida - Gentianaceae
Genciana de primavera
Género Gentianella
Gentianella amarellaGentianella amarella Börner (L.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentianella anglicaGentianella anglica E.F.Warb. (Pugsley)
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentianella campestrisGentianella campestris (L.) Börner
Chloroplastida - Gentianaceae
Genciana de campo
Gentianella diemensisGentianella diemensis J.H.Willis (Griseb.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Gentianella quinquefoliaGentianella quinquefolia Small (L.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Gentianopsis
Gentianopsis ciliataGentianopsis ciliata (L.) Ma
Chloroplastida - Gentianaceae
GencianaEspecie autóctona
Género Megacodon
Megacodon stylophorusMegacodon stylophorus H.Sm. (C.B.Clarke)
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Sabatia
Sabatia angularisSabatia angularis Pursh (L.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Sabatia campestrisSabatia campestris Nutt.
Chloroplastida - Gentianaceae
Sabatia elliotiiSabatia elliotii
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Schenkia
Schenkia spicataSchenkia spicata G.Mans. (L.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Sebaea
Sebaea ovataSebaea ovata R.Br. (Labill.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Género Swertia
Swertia chirayitaSwertia chirayita Buch.-Ham. ex C.B.Clarke (Roxb. ex Fleming)
Chloroplastida - Gentianaceae
Swertia japonicaSwertia japonica Makino (Schult.)
Chloroplastida - Gentianaceae
Swertia perennisSwertia perennis L.
Chloroplastida - Gentianaceae
EsvertiaEspecie autóctona
Swertia petiolataSwertia petiolata D.Don
Chloroplastida - Gentianaceae

Bibliografía y más información

Artículo científico

Libro

  • Castroviejo Bolibar, Santiago & al. (eds.). Flora iberica. [...] Vol. XI. Gentianaceae-Boraginaceae, 2012.